Op 4 juli 1991 werd het huttenkamp Anatopia opgericht in Burlage, een kleine plaats nabij Papenburg in het Emsland. Het kamp lag in een gevoelig veengebied, gekenmerkt door donkere turfgronden, natte weiden, rietvelden en kleine kanalen – een toevluchtsoord voor zeldzame planten en dieren zoals veenmos en de heikikker. Activisten, een mix van milieuactivisten, hippies en lokale bewoners, bouwden houten hutten, installeerden zonnepanelen en legden moestuinen aan. Officieel protesteerden ze tegen de geplande Mercedes-Benz-testbaan (nu ATP Papenburg), die 2.800 hectare natuur zou asfalteren voor autoproeven. Maar de motieven waren gemengd: sommigen wilden het veen en zijn ecosystemen beschermen tegen asfalt en uitstoot. Anderen gebruikten Anatopia om hun alternatieve levensstijl uit te leven – een plek voor vrije ideeën, zelfontplooiing of anarchistische dromen, vaak los van de milieukwestie.
Tot wel 100 mensen woonden er tijdelijk, vooral in de zomer. Ze organiseerden blokkades tegen bouwmachines, ketenden zich vast aan toegangswegen en onderhandelden met autoriteiten. Het kamp werd een symbool: voor sommigen een strijd tegen natuurvernietiging, voor anderen een podium voor persoonlijke idealen. De protesten trokken Europa-brede aandacht, met steun van milieugroepen zoals NABU, maar ook kritiek van omwonenden die klaagden over lawaai en wanorde. Mercedes en lokale autoriteiten drongen aan op de start van de bouw, omdat de testbaan banen en economische groei beloofde. Na vier jaar escaleerde het conflict: in oktober 1995, tussen 10 en 15 oktober, ontruimde de politie het kamp. Agenten gebruikten waterkanonnen en geweld, sloopten hutten met graafmachines en verwijderden de laatste activisten. De testbaan opende in 1998, waarbij het veen deels werd vernietigd.
De documentaire „Anatopia [1996, squatting documentary, gr subs, FULL]“ (YouTube) toont het huttenkamp, het veen voor de bouw en de ontruiming. Excuses voor de soms slechte kwaliteit van het beeldmateriaal: de zwart-wit- en kleurenopnames uit 1991–1995 zijn vaak korrelig, typisch voor amateur- en archiefbeelden uit die tijd, met onscherpe dronebeelden en matig geluid. Toch vangt de film het landschap: uitgestrekte veenvelden, hutten tussen riet, de confrontatie tussen natuur en bouwmachines. In oktober 2025, op de 30e verjaardag van de ontruiming, herinnert Anatopia aan deze tweestrijd: een protest dat schommelde tussen natuurbescherming en zelfverheerlijking, in een landschap dat voorgoed veranderde. Foto: Ostfriesische Nachrichten.
