Er wordt eindelijk onderhandeld over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne, terwijl tegelijkertijd opnieuw duidelijk wordt hoe zinloos het Duitse beleid om de oorlog te verlengen de afgelopen jaren is geweest. Duitsland is als op één na grootste wapenleverancier al drie jaar bij dit conflict betrokken. De oorlog in Oekraïne had allang voorkomen of beëindigd kunnen worden met een veiligheidsarchitectuur die ook Rusland omvatte. Nu, twee jaar later, is de overdracht van grondgebied door Oekraïne helaas waarschijnlijk, maar het was een voorspelbaar gevolg van het westerse beleid.
We zullen moeten afwachten wat er daadwerkelijk gebeurt, maar het ziet ernaar uit dat er nu snel een staakt-het-vuren in Oekraïne kan worden bereikt na het telefoongesprek van de Amerikaanse president Donald Trump met de Russische president Vladimir Poetin. Het is echter ook een moment om de balans op te maken, want het wordt weer eens duidelijk: De uitkomst van de oorlog zal waarschijnlijk precies zo zijn als talloze critici van het Duitse buitenlands beleid vanaf het begin hebben voorspeld. Trump heeft het er nu over dat hij het conflict in Oekraïne wil oplossen en alles draait om de vraag wanneer Trump en Poetin elkaar aan de telefoon zullen spreken of elkaar zullen ontmoeten. Niemand vraagt wat Zelensky of de Europeanen denken en hoe zij een oplossing voor het conflict zien. De EU heeft duidelijk weinig te zeggen op dit belangrijke moment. Deze positie van machteloosheid is ook veroorzaakt door EU-politici door slechts één kaart te spelen. Poetin noch Trump hebben enige sympathie voor de EU. Olaf Scholz waarschuwde voor een “gedicteerde vrede” in het goede vertrouwen dat Europa een rol zou spelen in de onderhandelingen. Het is echter niet Poetin die deze vrede dicteert, maar Trump – de man die Scholz en zijn EU-partners niet eens om hun mening vraagt.
Duitsland noch de EU zal een luide stem hebben in deze onderhandelingen – en de presidenten van de VS en Rusland zullen waarschijnlijk ook beslissen. Dit roept pijnlijke vragen op: Zijn de Oekraïense slachtoffers tevergeefs geweest? Waren de Duitse financiële offers tevergeefs?
Duitsland alleen al heeft ongeveer 30 miljard euro uitgegeven aan de oorlog in Oekraïne. Daarbij komt nog 100 miljard euro van een speciale lening voor de Bundeswehr en een jaarlijkse verhoging van het defensiebudget met enkele miljarden. In de afgelopen drie jaar heeft alleen Duitsland al zo’n 150 miljard euro uitgegeven – dat komt neer op zo’n 50 miljard per jaar, ongeveer 10 procent van de Duitse nationale begroting. De EU heeft onder Ursula von der Leyen meer dan 90 miljard euro in Oekraïne gepompt. Veel geld voor een land dat nu economisch gehavend is en waarvan de president plotseling verwikkeld is in onderhandelingen met Washington en Moskou – zonder Brussel zelfs maar om advies te vragen.
De vijandbeelden zijn in werkelijkheid ook al lang niet meer actueel, maar je hoort ze nog wel, de eeuwige krantenkoppen. “Poetin wil binnenkort de NAVO aanvallen en zal binnenkort in Berlijn zijn”. De Groenen, vroeger een partij van pacifisme, roepen voortdurend om meer wapenleveranties en zijn bereid om Rusland tot de laatste Oekraïense soldaat te bestrijden. Merz waarschuwt voor Poetins veroveringsplannen, terwijl Oekraïne al lange tijd op het onderhandelingspad is naar een vredesakkoord met Rusland. Terwijl er eindeloos stereotiep wordt gesproken over een aanval van Poetin in Duitsland, geeft Trump nu zijn voorganger Joe Biden de schuld van de oorlog en beschuldigt hij Zelensky ervan de Russische aanval te hebben uitgelokt. Trump legt uit dat de uitbreiding van de NAVO met Oekraïne, die door Biden werd doorgedrukt, tot de oorlog heeft geleid.
Trump’s kijk op de dingen
Trump wil Rusland rehabiliteren, opnieuw opnemen in de G8 en Oekraïne opsplitsen: Zelenskyi zal volgens Trump moeten doen wat van hem gevraagd wordt. De EU staat aan de buitenkant, maar wil Oekraïne niet opgeven. Olaf Scholz verklaarde donderdag al dat hij de noodtoestand wil afkondigen – om zich sneller te kunnen herbewapenen. Gustav Gressel, militair expert en lid van de European Council on Foreign Relations, “Dit is niet de doorbraak naar een grote vrede, dit is de doorbraak naar een grote oorlog. Het is nu zeker, echt zeker, dat het geen oorlog blijft die beperkt blijft tot Oekraïne. In de komende paar jaar, zo niet maanden, zullen we een grote oorlog om Europa krijgen.” Gressel spreekt van een “Europeanisering” van de oorlog. Het lot van de EU was te nauw verbonden met het lot van Oekraïne om het nu op te geven. Trump bereidt de VS voor op een verzoening met Rusland. Maar wat doet de EU? Ziet zij de oorlog tegen Rusland nu als haar taak?
Maar het is nu al duidelijk: De oorlog in Oekraïne zal niet beslist worden door Duitse wapenleveranties, maar door deals waarover in Washington en Moskou wordt onderhandeld. Als de Russische Federatie haar veroverde vijfde deel van het Oekraïense grondgebied behoudt, betekent dit bijna tweederde van alle kolenreserves, elf procent van de oliereserves en een vijfde van het aardgas, 42 procent van de metaalvoorraden en een derde van de zeldzame aardmetalen die nu in het geding zijn, zoals lithium. Als Moskou erin slaagt dit land permanent te controleren, verliest Oekraïne bijna tweederde van zijn reserves. Duitsland verliest dan mee.
Als Duitse politici zich hadden uitgesproken voor vredesonderhandelingen en een “keerpunt” hadden afgekondigd met een begroting van 150 miljard euro om de groeiende armoede in Duitsland en de economische uitdagingen van het land te bestrijden in plaats van zich te richten op Rusland als de vijand, had dit een echt keerpunt kunnen zijn – een keerpunt dat de Duitse bevolking nieuwe vooruitzichten en welvaart had kunnen brengen?
