Sommige mensen begrijpen de “hype” rond de Rheder Markt niet. Om het te begrijpen, moet je een paar eeuwen terug in de tijd kijken. De oorsprong van de Rheder Markt gaat terug tot de Middeleeuwen. In die tijd was Rhede een knooppunt voor handelaren en reizigers langs de oude handelsroutes. De markt diende oorspronkelijk als handelscentrum waar goederen uit de omgeving en verder weg te koop werden aangeboden. Boeren, ambachtslieden en kooplieden kwamen hier samen om hun producten te verkopen en essentiële goederen voor hun dagelijkse behoeften te kopen.
Zelfs toen al was de markt aan de grens een handelscentrum dat in deze vorm nog niet bestond in de regio. In die tijd bestond het Papenburg nog uit heide en een kasteel, dus er waren weinig mogelijkheden om zo’n markt midden op de hei te organiseren. Het was dan ook een van de grootste festivals in de regio. De markt, die toen al diep geworteld was, kreeg een compleet nieuwe betekenis na een van de meest verwoestende conflicten in de Europese geschiedenis.
Collectief trauma
De Dertigjarige Oorlog (1618-1648) had een diepe impact op Duitsland. Deze oorlog, die voortkwam uit religieuze, politieke en territoriale spanningen, leidde tot enorm lijden, dood en vernietiging en liet een collectief trauma achter dat een blijvende impact had op de Duitse samenleving. De oorlog, die begon als een religieuze oorlog tussen katholieken en protestanten, ontwikkelde zich tot een totale machtsstrijd tussen de grote Europese mogendheden. Naar schatting kwam tot 40% van de bevolking om, wat overeenkomt met ongeveer 4 tot 8 miljoen mensen gezien de bevolkingsdichtheid in die tijd.
De regio Emsland, en in het bijzonder kleine dorpen zoals Rhede, ervoeren de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) als een tijd van grote ontberingen en verwoestingen. De strategische ligging langs belangrijke transportroutes maakte de regio kwetsbaar voor troepenbewegingen en bezetting door verschillende strijdende partijen. De handelsroute die ooit aanleiding gaf tot de Rheder markt werd nu de ondergang van de stad.
De oorlog trok niet alleen reguliere legers aan, maar ook plunderende huurlingen die de dorpen plunderden en de gewassen vernietigden. Veel mensen werden het slachtoffer van geweld of stierven als gevolg van honger en ziekte, die werden verergerd door de oorlogsomstandigheden, en de landbouw, die de ruggengraat van de lokale economie vormde, werd zwaar getroffen door de constante dreiging van soldaten en de vernietiging van de akkers.
In deze tijd werd Rhede meerdere keren bezet door verschillende troepen die door het Emsland trokken. Elke bezetting bracht nieuwe plunderingen met zich mee en eiste schatting van de toch al verarmde bevolking. De constante dreiging en onveiligheid leidde tot een klimaat van angst en wanhoop onder de dorpelingen. De economische en sociale structuren in Rhede stortten grotendeels in tijdens de oorlog.
Tijden van vrede
Na de Vrede van Westfalen in 1648, die een einde maakte aan de oorlog, begon voor Rhede en het hele Emsland een langzame fase van wederopbouw. Het duurde tientallen jaren voordat de regio zich economisch en demografisch stabiliseerde. De ervaring van de Dertigjarige Oorlog liet echter diepe sporen na in het collectieve geheugen van de mensen. De naweeën van deze oorlog waren vele tientallen jaren voelbaar en hadden een ernstige en blijvende invloed op de ontwikkeling van de regio.
Aan het begin van de 17e eeuw, toen de regio langzaam herstelde van de verwoestingen van de oorlog, won de Rheder Markt opnieuw aan belang. Het werd een symbool van wederopbouw en gemeenschapscohesie. Mensen kwamen samen om handel te drijven, maar ook om het leven te vieren, herinneringen op te halen en de mensen te ontmoeten die het schrikbewind hadden overleefd.
Een levende getuigenis van deze lange geschiedenis
Zelfs in de 20e eeuw bleef de Rheder Markt een belangrijk onderdeel van het culturele en economische leven in de regio. Ondanks de uitdagingen van de twee wereldoorlogen en de daarmee gepaard gaande economische moeilijkheden, werd de markt keer op keer nieuw leven ingeblazen. Gedurende deze tijd ontwikkelde het zich steeds meer tot een festival dat niet alleen diende voor handel, maar ook voor vermaak en gezelligheid.
Vandaag de dag is de Rheder Markt een levende getuigenis van deze lange geschiedenis. Het staat voor het feit dat er in nieuwe, onbekende en soms moeilijke tijden nog steeds een plek is die eerlijke traditionele handel in ere houdt en jong en oud samenbrengt. Een plek waar iedereen welkom is en waar oude en nieuwe waarden standhouden in een voelbaar steeds snellere wereld. Het combineert traditie en moderniteit. De kleurrijke kraampjes en vrolijke sfeer herinneren eraan dat de markt door de eeuwen heen een plaats is geweest van ontmoeting, uitwisseling, herinnering, toekomst en vooral leven.
De oude haven in Rhede door de eeuwen heen
Rhede. Een deel van het historische verleden van de stad is dat de haven ooit een van de grootste overslagplaatsen in Emsland was. Dankzij de bevaarbaarheid van de rivier de Ems was Rhede al in de Middeleeuwen een bekende overslaghaven, die zelfs na de Tweede Wereldoorlog behouden bleef. Jaren later werd de haven ontmanteld en werd het terrein verkocht aan een particuliere ondernemer. Vorig jaar kocht de gemeente het terrein weer aan en de burgemeester van Rhede, Jens Willerding, werd bestookt met verzoeken en ideeën over wat er precies zou moeten gebeuren op het terrein direct aan de Ems. Sommigen zouden de bouw van penthouses toejuichen, anderen zijn alleen geïnteresseerd in het behoud van de groene ruimte, er is het idee van een exclusieve wandelroute of dat een plaatselijke vereniging er haar clubhuis zou willen bouwen.
Er is ook het idee van historisch gebruik. Dit houdt in dat de oude kraaninstallatie, waarvan delen van de funderingen nog bestaan, wordt herbouwd als “blikvanger en decor”. Deze versie van het idee zou gepaard kunnen gaan met horecafaciliteiten, waaronder een aanlegsteiger. Tot nu toe vond de drakenbootrace jaarlijks plaats bij het Ossenmeer en nogal wat mensen zouden deze activiteiten willen uitbreiden. Vooral de Rheder Verein für Handel, Handwerk und Gewerbe (HHG) is voorstander van dit idee. Amandus Bohmann, voorzitter van de vereniging, legt desgevraagd uit: “We willen op deze locatie graag een plek creëren die voor iedereen toegankelijk is en waar dus iedereen van kan profiteren. Ze denken echter al vooruit en overwegen om een tweede kleine kerstmarkt op te zetten tegenover het Heimathaus, direct aan de Ems. Een door AI gegenereerde foto laat duidelijk zien dat het idee een bepaalde charme heeft.
Jens Willerding houdt zich tot nu toe echter gedeisd en legt uit: “We zullen samen nadenken over wat er precies met de ruimte moet gebeuren. Er is hier een groot potentieel en dat geldt ook voor de plaatselijke erfgoedvereniging aan de overkant, die al veel activiteiten en evenementen organiseert. Over het geheel genomen willen we het hele gebied rond de Ems op de lange termijn aantrekkelijker maken, inclusief de Spieksee. Omdat het land nu van de gemeente is, zullen we zeker zo snel mogelijk beginnen met de veranderingen, maar we zullen niets overhaasten.
