De VS hebben hun aankopen van Russische olie met meer dan 40% verhoogd en hebben op 24 maart de bestaande sancties op Russische meststoffen en enkele andere goederen opgeheven. Intussen groeit hier de roep om “bevriezing voor vrede” en verdere sancties. Is het realistisch te geloven dat Duitsland Rusland op de knieën zal krijgen? Het verlangen naar vrede is meer dan begrijpelijk, maar zouden politieke gesprekken niet zinvoller zijn dan dreigementen, sancties en oorlogsretoriek? Los daarvan kan worden bewezen dat geen enkele oorlog ooit is gewonnen met sancties. Bovendien is het de vraag of wapenleveranties de vrede dienen. (Maar hier volgt binnenkort een interview met de ex-voorzitter van het Militair Comité van de NAVO, Harald Kujat, over dit onderwerp).
Ondertussen gaat de escalatie door. Daartoe heeft Scholz een speciaal “Bundeswehr”-fonds van 100 miljard aangekondigd, dat in de basiswet moet worden geborgd. Hij verklaarde ook niet afhankelijk te willen zijn van Russisch aardgas en kondigde de bouw aan van twee terminals voor vloeibaar aardgas (LNG) in Brunsbüttel en Wilhelmshaven. Hij heeft niet uitgelegd dat deze constructie jaren zal duren en waar we in die jaren gas vandaan zullen halen. Ongeacht de hoeveelheid, moet het Russische gas daar kunnen komen waar het nodig is. Maar de pijpleidingen zijn hier niet op voorbereid. In Europa zijn veel pijpleidingen volledig gericht op aanvoer vanuit het oosten.
Minister van Economische Zaken Robert Habeck verklaarde dat Duitsland partij was in de oorlog en “voorop moest lopen in dienst”. Minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei – ze willen Rusland ruïneren met de sancties en bondskanselier Olaf Scholz noemde de Russische president Vladimir Poetin in zijn regeringsverklaring van 27 februari 2022 een “oorlogsstoker”, die een hoge prijs moet betalen. Is het met zo’n woordkeuze ooit nog mogelijk om normale betrekkingen met Rusland te onderhouden? Zal het de mensen van Oekraïne helpen?
Intussen stellen Oekraïense politici eisen aan de Duitse regering omdat zij de eisen niet in voldoende mate inwilligt. Men kan dit tot op zekere hoogte begrijpen. De totale schuld van Oekraïne (vanaf 2020) bedroeg 129 miljard US dollar. De totale schuld van het land komt overeen met ongeveer 78,8 procent van het totale bruto binnenlands product. Alleen al in het lopende jaar zal naar verwachting tussen de 6 en 14 miljard US dollar moeten worden terugbetaald. Al in 2018 verlieten ongeveer acht miljoen Oekraïners hun thuisland op de vlucht voor armoede en werkloosheid.
Naast de oorlogsretoriek steekt nu een irrationele hysterie de kop op, zoals die vlak voor de Eerste Wereldoorlog kon worden ervaren. Tenminste, dat is hoe het zich historisch voordoet. De afspraak om “het te laten zien” aan de Serviërs na de moord op de Oostenrijkse aartshertog Franz Ferdinand leidde tot de juli-crisis, waarvan het einde het begin van de Eerste Wereldoorlog was.
Vier dagen nadat de Russen zich uit Butscha hadden teruggetrokken, werd melding gemaakt van een bloedbad onder de burgerbevolking van Butscha. Van hieruit is het moeilijk te beoordelen of de mensen in Butscha door Russische soldaten zijn vermoord of dat het verhaal over burgers die zijn vermoord een andere achtergrond had. Beide lijken mogelijk. Wat echter beangstigend is, is de hysterie die wordt gecreëerd met emotionele beelden en waaruit vervolgens de ultieme stap moet worden genomen – de volledige boycot van Russisch gas en olie. Een invoerembargo wordt dus steeds waarschijnlijker en de kosten, die vooral door de Duitse economie zullen worden gedragen, zullen hoog zijn. Achter dit alles gaat het argument schuil dat de invoer van gas en olie uit Rusland de Russische oorlog in Oekraïne zou financieren. Maar hoe populair, oppervlakkig en begrijpelijk dit argument ook moge zijn – het is onjuist. Als gevolg van de sancties hebben de exporteurs en de Russische centrale bank geen toegang tot dit geld en kunnen zij het dus niet aan wapens besteden.
Een beetje minder “verwarmen of douchen” en verdubbelde prijzen – en nu al brengen we Poetin op de knieën? Een boycot en dus een stopzetting van aardgas en aardolie zal voor de Europese economie moeilijk op te vangen zijn. Volgens de vakbond IG Bergbau, Chemie, Energie waarschuwen vele sectoren nu al voor een massaal banenverlies. Ook uit de staalindustrie komen bezorgde geluiden. “Zonder aardgas uit Rusland zou de staalproductie momenteel niet mogelijk zijn”, verklaarde de Wirtschaftsvereinigung Stahl. De werkgevers in de metaal- en elektro-industrie sloten zich bij de waarschuwingen aan. Een dergelijke stap zou “er op korte termijn toe leiden dat proceswarmte niet langer beschikbaar is voor de industrie en de verwerkende industrie”, aldus Oliver Zander, algemeen directeur van de branchevereniging Gesamtmetall. “We zouden binnen zeer korte tijd in veel sectoren met productiestops te maken krijgen,” benadrukte hij. Bijvoorbeeld in de voedings- en vleesindustrie en de chemische industrie. Christoph M. Schmidt, voorzitter van het Leibniz-Institut für Wirtschaftsforschung Essen (RWI), waarschuwt eveneens dat het momenteel “vrijwel onmogelijk is betrouwbare uitspraken te doen over de omvang van de daarmee gepaard gaande economische gevolgen”. Als deze waarschuwingen serieus worden genomen, zouden alleen al in deze sectoren meer dan 35 miljoen mensen hun baan verliezen en zouden de sociale stelsels instorten.
Ondanks deze verklaringen hebben echter talloze vertegenwoordigers van de wetenschap uit Duitsland en het buitenland een openbare oproep aan de Bondsregering ondertekend. Hun eis: Onmiddellijke importstop voor Russische olie en gas. Rusland is de op één na grootste producent van aardgas, de op twee na grootste van aardolie, niet alleen wat energiegrondstoffen betreft, maar ook wat minerale en nietminerale grondstoffen betreft, met name nikkel, titanium, aluminium, koper, palladium en onuitputtelijke grondstoffen van allerlei aard.
De Arabische wereld staat vierkant achter de Russen. Een verrassend aantal landen is het niet eens met de sancties, zoals blijkt uit de kaart (hieronder). In sommige gevallen leiden afhankelijkheden hiertoe, maar vaak ook het zoeken naar eigen voordelen. India wil olie van Rusland kopen tegen lagere prijzen en werkt nu aan een betalingsmechanisme om de sancties van het Westen te omzeilen. Israël zou zich bij de Amerikanen “aansluiten”, maar in de huidige crisis zijn zij voorzichtig omdat grote Joodse gemeenschappen in Rusland en Oekraïne zouden worden getroffen. Venezuela, dat als een van de belangrijkste olieproducenten al jaren een pro-Russische koers vaart, heeft een verdieping van de militaire samenwerking met Rusland aangekondigd.
De roebel is nu de enige goudmunt ter wereld en de sancties helpen China alleen maar om de hegemonie van de dollar in de wereldhandel te elimineren. Vanaf dat punt zal China natuurlijk aan de zijde van Rusland blijven staan en er zijn voordeel mee doen. Hongarije en Slowakije zijn nu overeengekomen om voor olie in roebels te betalen en vermoedelijk zullen andere landen volgen. Het idee dat een boycot Rusland economisch op de knieën zou kunnen dwingen is voor velen misschien een realistische gedachte, maar wie naar de wereldkaart kijkt, kan daaraan twijfelen. Tweederde van de wereld zal niet alleen handel blijven drijven met Rusland, maar zal die handel zelfs uitbreiden. A.T.L
De landen die oranje gekleurd zijn, leggen momenteel sancties op aan Rusland.
Image1. Russisch-Oekraïense antagonisme en machtsfantasieën ten koste van de bevolking van beide naties. Foto | Illustratie: Prachatai(link is external) – een onafhankelijke, non-profit, dagelijkse webkrant, opgericht in juni 2004. Bron: Flickr(link is external). Deze illustratie is vrijgegeven onder de CC Naamsvermelding-Niet-Commercieel-GeenAfgeleideWerken 2.0 Generiek (CC BY-NC-ND 2.0(link is external)).
