Het begint allemaal met een idee…
Op 1 januari 2018 zijn de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde gefuseerd en opereren nu als één gemeente onder de naam Westerwolde. De naam Westerwolde is afkomstig van het historische gebied met dezelfde naam. Tot het einde van de 16e eeuw was het een onafhankelijke heerschappij van het Romeinse Rijk en lag het volledig geïsoleerd in het midden van het uitgestrekte Bourtanger Moor.
Jaap Velema is sinds 19 december 2018 waarnemend burgemeester van Westerwolde. Een gesprek met hem en Jens Willerding (burgemeester in Rhede) over de territoriale verschuiving, nieuwe en oude overeenkomsten met partnergemeenten en hun doelstellingen.
Meneer Velema, in de loop van de laatste maanden is mij steeds weer gevraagd wat Westerwolde nu precies is – en of het vroeger niet Vlagtwedde heette. Wat is de reden voor de samenvoeging van de gemeenten?
Er zijn bepaalde hiërarchische structuren in onze politieke systeem, net als bij jullie. Aan de top staat Den Haag, de provincie en dan de gemeente. Om bepaalde processen te verbeteren, heeft Den Haag besloten een aantal taken aan de gemeente over te dragen. Daartoe zijn financiële middelen beschikbaar gesteld. In 2012 is echter al gezegd dat deze mogelijkheid alleen kan worden overwogen als de gemeenten in omvang toenemen, omdat het niet mogelijk is voor elke kleinste gemeente om de zware taken op te pakken. Nu vallen 20 dorpen onder de term Westerwolde met de gemeente Sellingen als zetel. Wij hebben dus veel taken erbij gekregen, waarbij alle werkzaamheden natuurlijk door de gemeenteraad worden gecontroleerd. Maar dit betekent ook dat de controle op deze taken dichter bij de praktijk staat en dat beslissingen sneller kunnen worden genomen.
Betekent dat een soort terugkeer naar de kleinste eenheid van een land?
Ja, tenminste op sommige gebieden.
Door de territoriale verschuiving zijn niet alleen de verzorgingsgebieden veranderd, maar zijn ook oude contracten afgelopen. Deze omvatten die van de partnergemeenten. Bellingwedde was lange tijd partnergemeente van Rhede en Vlagtwedde van Haren. Wilt u deze vernieuwen?
Ja, dat zullen we. Natuurlijk waren de normale contacten de laatste jaren erg moeilijk vanwege corona. De gemeenten hadden zelf heel wat zorgen. Aan de ene kant, Corona, de herindeling de vele veranderingen die daarmee gepaard gingen. Anderzijds hebben wel een groot project kunnen afronden, namelijk het beekherstel van de Ruiten Aa. Hier ben ik heel trots op. Het rechttrekken was ooit bedoeld om het landbouwareaal te vergroten, maar het heeft het omringende landschap blijvend veranderd en ruimte voor een stukje natuurontwikkeling weggenomen. Intussen zijn veel zaken tot rust gekomen en zodra Corona voorbij is, zullen wij als gemeente uitnodigingen sturen naar de gemeenten Rhede en Haren, de samenwerkingsverbanden vernieuwen en hopelijk na zo’n lange tijd ook een beetje feestvieren. Maar dan willen we ook meteen doorwerken, want we willen aan de slag met een grensagenda. Natuurlijk moet cultuur over de grens worden gecommuniceerd, we moeten elkaar uitnodigen, zodat de mensen weten hoeveel moois er aan de andere kant van de grens te vinden is.
Meneer Willerding, u wilde twee jaar geleden al een vredesfestival houden aan de voormalige grens in Neurhede. Is het nu tijd om dat in te voeren? Of ziet u in de tussentijd heel andere mogelijkheden, wat hoopt u met dit partnerschap te bereiken?
Het partnerschap tussen Bellingwedde en Rhede bestond sinds 1979 en werd gekenmerkt door vriendschappelijke contacten op alle niveaus. Er was een intensieve uitwisseling tussen scholen, verenigingen, brandweerkorpsen en daarnaast ook veel particuliere contacten. Bovendien is uit deze stedenband een grensoverschrijdend comité voor vrede en vrijheid (ook vredescomité genoemd) voortgekomen, dat reeds talrijke acties rond het thema vrede heeft uitgevoerd.
In mijn kinderjaren was de grens met Nederland ‘s avonds nog gesloten en waren grenscontroles overdag heel normaal. Ondanks de afschaffing van de grenscontroles in 1995 door het Schengen-akkoord, wordt de grens nog steeds gedeeltelijk als zodanig ervaren. Terwijl even winkelen in Winschoten of Groningen voor velen al heel normaal is, krijg je maar weinig mee van de dagelijkse gebeurtenissen en het actuele nieuws in de gemeente Westerwolde. In 2020 wilden we iets moois vieren: 75 jaar vrede in Europa. Samen met de vertegenwoordigers van het Vredescomité werd er nagedacht over het vieren van een gezamenlijk feest om de vrienden uit Nederland en Duitsland bij elkaar te brengen. In dit verband werd overwogen om aan de gemeenschappelijke grens een gezamenlijk straatfestival met een kleurrijk voorprogramma te organiseren. Helaas gooide Corona roet in het eten. Het huidige nieuws laat zien hoe belangrijk vrede is. Ik hoop dat de partnerschap tussen Westerwolde en Rhede dit jaar zal worden bezegeld en even succesvol zal worden voortgezet als het in 1979 tussen Bellingwedde en Rhede is begonnen. Het Vredescomité geniet mijn volledige steun. Daarnaast hoop ik dat uit dit nieuwe partnerschap vele nieuwe contacten en economische synergieën zullen voortvloeien.
Rhede had in het verleden schoolsponsorschappen met Nederland. Is dat nog steeds het geval of moeten deze worden vernieuwd?
Het Dollard College Bellingwolde en de Ludgerusschule Rhede vormen een belangrijke basis voor de jumelage. Door middel van vele gezamenlijke activiteiten zorgen de scholen ervoor dat de schoolkinderen het goed met elkaar kunnen vinden. De Duitse en de Nederlandse taal staan op de lesprogramma’s en de contacten met elkaar worden onderhouden. In 2019 hebben beide scholen op indrukwekkende wijze deelgenomen aan de Vredesweek (Noot JW: zie bijgevoegde info). De Ludgerusschool is zeer vooruitstrevend en ruimdenkend, zodat zij ook de titel van Europese School heeft gekregen. Door de vernieuwing van de jumelage hoop ik ook op een verdere verdieping van de jumelage tussen scholen.
Velema: Het is belangrijk dat ondernemers elkaar leren kennen, we kunnen ook van elkaar leren. Dat zal beide landen economisch helpen. Wij moeten onze omgeving niet blijven waarnemen als een halve cirkel. Alles begint met een droom, met een idee.
Wij hebben projecten tussen de landen nodig en ook kranten zoals deze, omdat zij ons uw kijk op ons tonen en omgekeerd, want de Duitse kant van de grens is ook onze omgeving, ook al vergeten wij dat soms. Hoe dan ook, bijna al onze voorouders dragen ook Duitse of Nederlandse genen. Mijn grootvader kwam uit Ditzum, werkte hier en werd verliefd op mijn grootmoeder. Zodra je elkaar ook maar een beetje leert kennen, is het niet meer de Nederlander of de Duitser – maar gewoon vaak een aardig, soms zelfs vertederend mens.
Jens Willerding: Stedenbanden tussen gemeenten in heel Europa zijn een prachtige manier om elkaar te leren kennen, elkaar te begrijpen en zo ook een duurzame bijdrage te leveren aan de vrede in Europa. Ik verheug mij bijzonder op de nieuwe jumelage met onze vrienden van de Gemeente Westerwolde.
Hartelijk dank voor het interview.
